چگونه مدرسه غیردولتی انتخاب کنیم
انتخاب مدرسه یکی از دغدغه های همیشگی والدین است و معمولا این کار به صورت کاملا ابتدایی انجام می شود (بر اساس پرس و جو از دوستان و آشنایان، شهرت مدرسه و تبلیغات). به نظرم رسید چند نکته رو در این زمینه بنویسم شاید کمکی باشد به شفاف تر شدن بازار مدارس. مثل خرید هر محصول دیگری، این حق شماست که بدانید چه محصولی (خدمت) را با چه ویژگی هایی خریداری می کنید. دقت کنید که فرزند شما باید برای محیط زندگی و کار 5 تا 15 سال آینده آماده شود.
الف. شهریه: شهریه پایه مدارس که برای حداقل های بخشنامه ای است، توسط آموزش و پرورش تعیین می شود ولی معمولا یک متمم قرارداد برای خدمات مازاد به والدین داده می شود که نرخ های مندرج در آن منحصرا توسط مدرسه تعیین می شود و آموزش و پرورش کنترلی بر روی آن ندارد. و در 99 درصد موارد پذیرفتن این متمم اجباری است. یعنی شما نمی توانید به مدرسه ای مراجعه کنید و فقط بگویید خدمات پایه مدرسه شما را میخواهم (اصل همه یا هیچ). بر طبق شنیده هام در تهران بسته به مقطع و خدمات اضافی، شهریه مقاطع اول و دوم ابتدایی بین 5 تا 15 میلیون تومان، و در مقاطع اول و دوم متوسطه بین 12 تا 25 میلیون تومان، و برای سال دوازدهم به دلیل وجود کنکور بین 30 تا 40 میلیون تومان است. باید مدارس به شما اثبات کنند متناسب با شهریه ای که می گیرند خدمات مناسبی ارائه می دهند.
ب. شفافیت اصلی ترین ویژگی مدارس خوب است. یک مدرسه خوب حداقل بایستی اطلاعات زیر را به صورت عمومی بر روی وبگاه خود منتشر کند تا والدین بتوانند اطلاعات اولیه را کسب کنند.
1. سال تاسیس، مشخصات و رزومه موسسان و مدیران مدرسه: در بین مدارس غیردولتی تعداد زیادی مدرسه وجود دارند که متعلق به گروه های مختلف با عقبه فکری و سیاسی خاص خود هستند. مثلا در بین مدارسی که از نظر مذهبی پررنگ ترند نیز تقسیم بندی های متفاوتی وجود دارد. این حق والدین است که بدانند فرزندشان در چه فضای فکری تحصیل می کند چرا که محیط تحصیل به شدت بر روی جهان بینی و رفتارهای فرد تاثیرگذار است. علاوه بر آن باید بدانید مدیران مجموعه چقدر از مدرسه داری و حرفه معلمی سررشته دارند.
2. مشخصات معلمان و کارکنان (نام، سن، تحصیلات، سابقه کار): برای دانستن میزان تجربه و مهارت معلمان و کارکنان، و تسلط آنها بر محتوایی که آموزش می دهند. با توجه به اینکه مشخص شدن عملکرد معلم نیازمند زمان است معمولا 4 یا 5 سال طول می کشد که نتیجه کار یک معلم خودش را نشان دهد، لذا جابجا شدن زیاد معلم از مدرسه ای به مدرسه دیگر (که در رزومه وی معلوم است) معمولا نشانه خوبی نیست.
3. برنامه درسی هفتگی و سالیانه: برای بررسی نظم در اجرای فعالیت ها. شما برای حجم مشخصی از کلاس ها و فعالیت ها شهریه می پردازید (مثلا حداقل ساعات آموزشی مقطع دوم متوسطه 35 ساعت در هفته است)
4. شیوه اجرای هر درس: بایستی مشخص باید که در هر درس رویه به چه صورت است. تدریس در کلاس، حل تمرین، آزمون ها و امتحانات و غیره. تمامی این موارد بایستی به صورت شفاف به والدین و دانش آموز توضیح داده شود.
5. فهرست فعالیت های انجام شده در سال گذشته با گزارش تصویری (بازدیدها، فعالیت های علمی، برنامه های تفریحی، و غیره): بایستی نمونه چیزی که به شما وعده داده شده است را ببینید.
6. سرانه فضای آموزشی و جمعیت کلاس: گفته می شود در شرایط ایده آل، جمعیت 15 تا 20 نفر (میانگین 17 نفر) در هر کلاس مناسب است تا اولا معلم بتواند کلاس را کنترل و بر اوضاع مسلط باشد و دوما هم افزایی مثبت بین دانش آموزان در کلاس ایجاد شود. حداقل مساحت به ازای هر دانش آموز 1.2 مترمربع به اضافه حدود 5 مترمربع برای محل استقرار معلم و رفت آمد جلوی تخته سیاه و محل تردد باشد (برای یک کلاس 20 نفره مساحت کلاس بایستی حدود 30 مترمربع).
7. کتابخانه مدرسه و سایر امکانات: پس از کلاس درس مهم ترین نقطه مدرسه کتابخانه است. فهرست کتاب ها (تعداد و تنوع کتاب های عمومی، و کتاب های کمک درسی) و مساحت محل مطالعه در کتابخانه (نه محل قفسه کتاب ها). محیط کتابخانه محل آرامش برای مطالعه دانش آموز است که بایستی جدی گرفته شود.
ج. ویژگی های دیگر:
1. توصیه میکنم به هیچ وجه مدارسی که وابسته به ناشران و آموزشگاه های کنکوری هستند را برای تحصیل انتخاب نکنید. چرا که این موسسات معمولا به سراغ یادگیری (Education) نمی روند و با همان سبک کنکوری و آموزشگاهی می خواهند مدرسه را اداره کنند. بیشتر به دنبال فارغ التحصیلی (Graduation) و تبلیغات بوده و خدمت خاصی برای پیشرفت دانش آموز ارائه نمی دهند. فقط کاسبی خود را گسترش داده اند و می خواهند با همان سبک و سیاق کنکوری پول بیشتری کسب کنند. جالب اینکه برخی از همین ناشران و موسسات کنکوری شروع به ایجاد مدارس همانند فروشگاه های زنجیزه ای کرده اند و مثلا در یک شهر همزمان 5 دبیرستان دخترانه و 5 دبیرستان پسرانه تاسیس کرده اند. نتایج مثبت کاری شان برای متقاعد کردن خانواده ها برای ثبت نام (اگر نتیجه ای وجود داشته باشد)، محدود به رتبه کنکور دانش آموزان کلاس دوازدهم در کنکور می شود که ربطی به سایر پایه های درسی ندارد. دانش آموز 12 سال برای کنکور دادن درس نمی خواند، بلکه برای کسب حداقل دانش و مهارت لازم برای زندگی درس می خواند.
2. دقت کنید در برنامه های مدرسه به آموزش مهارت هایی همچون حل مسئله، تفکر انتقادی، مهارت های تحصیلی، مهارت های ارتباطی و موضوع خلاقیت پرداخته شده باشد. به صورت ساده تر آموزش هایی با عناوین فلسفه برای کودکان (فبک) و نوجوانان، TRIZ، منطق و تفکر انتقادی، مهارت های تحصیلی (study skills) و مهارت نگارش در کلاس های فوق برنامه موجود باشد.
3. حتی اگر خانواده ای به شدت مذهبی نیستید هم، حتما به دقت رزومه کاری معلم تعلیمات دینی فرزندتان را بررسی کرده و حدالامکان با معلم تعلیمات دینی فرزندتان قبل از ثبت نام یکبار حضوری صحبت کنید. رفتار، لحن و نحوه برخورد معلم را با دقت بررسی کنید چرا که موضوع دین و مذهب بسیار مهم بوده و فضای کلاس تعلیمات دینی تاثیر زیادی بر روی فرزند شما خواهد داشت. توجه اصلی را بر روی کلماتی که معلم در هنگام صحبت کردن استفاده میکند و اینکه چه لحنی دارد متمرکز کنید. تفکرات افراد پشت زبان شون پنهان شده. بپرسید در انتهای سال قرار است فرزند شما چه چیزهایی را بداند که قبلا نمی دانسته؟ از پاسخ می توانید متوجه شوید معلم می خواهد به فرزند شما برای پیدا کردن بینش اسلامی کمک کند یا فقط حفظ کردن مطالب بدون قدرت تحلیل.
4. بر خلاف اینکه بسیاری به دنبال وجود کلاس زبان خارجی در مدارس بوده و از همین ابتدا آینده آنها را در آن سوی مرزها می بینند، اعتقاد دارم افراد اول باید بر زبان مادری خود مسلط شوند و حداقل بتوانند حرف خودشان را به زبان مادری درست بیان کنند. بین داشتن سواد یک زبان و حرف زدن به یک زبان تفاوت وجود دارد. به همین دلیل پیشنهاد میکنم در مقاطع ابتدایی اول و دوم بیشتر به آموزش های زبان فارسی، نگارش فارسی (انشاء)، و خوشنویسی در مدارس توجه کنید.
5. پس از دقت بر روی کلاس های زبان فارسی، به دنبال بررسی کلاس های زبان های دیگر بروید، مثلا با علم به اینکه هدف اول آموختن زبان انگلیسی مطالعه و درک مطلب است مثلا بررسی کنید که از کتاب های داستان طبقه بندی شده در کلاس های فوق برنامه استفاده می شود و یا با علم به اینکه آموختن زبان عربی برای بازار کار آینده و ارتباط با کشورهای همسایه مهم است، بپرسید چگونه این دید به دانش آموز در مدرسه داده می شود؟ لازم به ذکر است در مناطق جنوبی ایران تعداد زیادی از هموطنان مون به زبان عربی صحبت می کنند. این موضوع در سایر کشورها نیز به همین صورت است.