در گذشته ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه های ایران محدودیت داشت، به همین دلیل "دانشگاه قبول شدن" مقدم و غالب بر تمامی موضوعات بود. ولی در حال حاضر به چهار دلیل:

- کاهش موالید در کنار افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو؛
- کاهش علاقه به ادامه تحصیل (از بین رفتن ارزش اجتماعی و اقتصادی ادامه تحصیل)؛
- وضعیت اقتصادی نامناسب و کاهش قدرت خرید مردم در کنار پوشش ناچیز هزینه های تحصیل توسط وام شهریه؛
- تمایل زیاد به رشته های تجربی (به دلیل درآمد بالاتر در بخش درمان)؛

افرادی که قصد ادامه تحصیل در گروه های علوم انسانی، هنر، و مهندسی را دارند، دیگر "دانشگاه قبول شدن" برایشان ملاک نیست، بلکه اینکه چه رشته ای و در چه دانشگاهی قبول شوند، مهم است.

 

نکات مهم در انتخاب محل تحصیل

از آنجایی که تقریبا هیچگونه نظارت کیفی بر آموزش، در آموزش عالی ایران وجود ندارد، کلیه توقعاتی که در زمینه امور کیفی در ذهن دانشجویان وجود دارد، در واقعیت، چیزی به جز توهمات نیستند. مطالعه این مطلب به ویژه به افرادی که قصد تحصیل به صورت شهریه پرداز در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی خصوصی را دارند (که عمدتا پذیرش دانشجو در آنها به صورت بدون آزمون انجام می شود)، توصیه می شود.

نظم:

یکی از عمده ترین مشکلاتی که بسیاری از دانشجویان پس از ورود به دانشگاه با آن مواجه می شوند، بی نظمی در برنامه آموزشی دانشگاه است. این بی نظمی در 2 مورد واضح تر است.

- توزیع و ارائه دروس در بین نیمسال های دوره تحصیلی
- توزیع کلاس ها در بین روزهای هفته در هر نیمسال

الف. وجود برنامه برای توزیع دروس در بین نیمسال های دوره تحصیلی، 2 فایده برای دانشجو دارد:
- نمای کلی و نقطه شروع و پایان دوره را مشخص کرده و دانشجو می تواند به ویژه در زمینه مالی و سایر امور وابسته، برنامه ریزی داشته باشد.
- در صورت بروز هرگونه تغییری در ترتیب یا میزان واحد اخذ شده یا گذرانده شده (دروس افتاده)، دانشجو امکان برنامه ریزی برای جبران عقب افتادگی احتمالی را دارد.

ب. وجود برنامه مناسب برای توزیع کلاس ها در بین روزهای هفته، 2 فایده برای دانشجو دارد:
- امکان برنامه ریزی برای سایر فعالیت ها (اشتغال، شرکت در سایر کلاس های آموزشی، و ...) را برای دانشجو فراهم می آورد.
- توزیع مناسب کلاس ها در روزهای هفته، باعث عدم خستگی دانشجو، و تنظیم توالی مطالب برای یادگیری بهتر و انجام تکالیف می شود.

لذا هنگام بررسی دانشگاه مورد نظر خود به نکات زیر توجه کنید:

- برنامه توزیع دروس در نیمسال ها وجود داشته باشد. به صورت معمول طول دوره در مقطع کارشناسی پیوسته در مدت 8 نیمسال، و در مقاطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته 4 نیمسال است. لذا به طور متوسط در هر نیمسال 18 تا 20 واحد درس بایستی به دانشجو ارائه شود. با توجه به اینکه معمولا در نیمسال آخر (هشتم) دانشجویان در حال آمادگی برای آزمون ورودی مقطع کارشناسی ارشد هستند. بهتر است برنامه درسی حدالامکان سبک تر از نیمسال های قبلی باشد (تعداد واحد کمتری برای نیمسال هشتم باقی مانده باشد).

- در برنامه توزیع دروس در نیمسال های دوره تحصیلی، تناسب و روال مشخصی برای توزیع دروس عمومی، پایه، و اصلی وجود داشته باشد. این امر تا حدودی باعث توزیع یکنواخت بار کاری در طول دوره می شود. در مطلب انتخاب متعادل دروس عمومی و پایه در این باره صحبت شده است.

- در برنامه توزیع کلاس ها در روزهای هفته، به نظر می رسد بهترین شیوه، رعایت حداکثر 6 ساعت کلاس در روز (معادل 6 واحد نظری) و انتخاب 3 - 4 روز در هفته (ترجیحا روزهای زوج یا فرد به دلیل داشتن فاصله مناسب برای مطالعه و جلوگیری از خستگی دانشجو) است.

غالبا دانشگاه ها بی نظمی های ذکر شده را به موضوع زمان بندی کلاس ها تقلیل داده و با گفتن این جمله که شما دانشجوی تمام وقت هستید پس اختیار زمان شما با ماست، توجیه می کنند. در این زمینه هیچ قانونی مصوب مجلس یا شورای عالی انقلاب فرهنگی، و حتی آیین نامه ای از وزارت علوم وجود ندارد که این بی نظمی را بتوان با آن توجیه کرد. و فرض بر این بوده مدیران دانشگاه ها افرادی تحصیلکرده هستند و عاقلانه و مسئولانه این جوانب را در نظر می گیرند.

کیفیت آموزشی:

به صورت کلیشه ای دانشگاه ها هرگونه انتقادی در خصوص کیفیت را با تنبلی و بی استعدادی دانشجو، و کمبود بودجه و امکانات توجیه می کنند. دانشگاهی که به کیفیت آموزشی فکر می کند، بایستی نشان دهد که در آن جهت نیز حرکت می کند. فعالیت های مربوط به این موضوع در سه دسته قابل طبقه بندی هستند:

الف. افزایش توانمندی مدرسان (بخش یاددهی): برگزاری کلاس های روش تدریس، ارزیابی اساتید در انتهای هر نیمسال توسط دانشجویان و دادن بازخورد به مدرسان؛

ب. افزایش توانمندی دانشجویان (بخش یادگیری): برگزاری کلاس های مهارت های درس خواندن (Study Skills)، وجود آزمایشگاه ها و کارگاه های مورد نیاز هر رشته، انتشار نشریات و مطالب علمی و دانشجویی بر روی وبگاه و در نشریات، برگزاری برنامه های فوق برنامه آموزشی، علمی و فرهنگی؛

پ. وجود امکانات کمک آموزشی:
- سالن مطالعه که در اوقات فراغت دانشجویان بتوانند برای درس خواندن از آن استفاده کنند؛
- کتابخانه که به ازای هر رشته حداقل 100 عنوان کتاب داشته و حداقل مشترک یک مجله تخصصی مرتبط با آن رشته باشد (معمولا در مقطع کارشناسی پیوسته دانشجویان بین 45 تا 65 درس می گذرانند که موجودی کتابخانه بایستی توان پوشش این دروس را داشته باشد)؛
- کارگاه رایانه که در حالت  کلی (به جز نیازهای خاص برخی رشته ها) حداقل به ازای هر 20 دانشجو یک رایانه داشته باشد.

شفافیت:

شفافیت در دانشگاه ها تا حد زیادی نیازمند اطلاع رسانی و در دسترس بودن منابع است. لذا به نظر می رسد اقدامات زیر حداقل کاری است، که دانشگاه ها باید انجام دهند.

انتشار عمومی:
- کلیه مقررات و آیین نامه های مربوط به دانشجویان (مانند آیین نامه های آموزشی، شهریه، نقل و انتقال، و ...)؛
- میزان شهریه و نحوه پرداخت آن بر روی وبگاه دانشگاه، هم برای آنان که قصد انتخاب آن دانشگاه را دارند و هم برای دانشجویان فعلی؛
- تسهیلات: مانند وام شهریه، خوابگاه، غذاخوری، اماکن ورزشی و ...؛
- اسامی و سوابق (رزومه) اعضای هیات علمی و مدرسان دانشگاه بر روی وبگاه دانشگاه به منظور ایجاد امکان ارزیابی کلی وضعیت علمی توسط متقاضیان و جلوگیری از سوءاستفاده سودجویان؛
- اسامی کارکنان دانشگاه بر روی وبگاه دانشگاه به منظور پیشگیری از سوءاستفاده سودجویان؛

پرسش: ممکن است پرسیده شود یک دانش آموز که به تازگی دوره دبیرستان/هنرستان را به اتمام رسانده چگوه باید به تمام این اطلاعات دسترسی پیدا کند؟

پاسخ: قبل از انتخاب رشته یا ثبت نام می توان به دانشگاه مراجعه کرد و با مشاهده محل، برداشتی کلی (سر انگشتی) از وضعیت داشت. علاوه بر آن معمولا اکثر دانشگاه ها ترم تابستانی را برگزار می کنند و می توان از دانشجویان همان دانشگاه درباره این موارد پرسید. همچنین وبگاه دانشگاه نیز منبع خوبی برای بررسی وضعیت است.